Morska inwestycja opiera się na przyjętym w lipcu 2022 r. przez Radę Ministrów wieloletnim programie „Budowa falochronu osłonowego w porcie Gdańsk”. Stworzony falochron osłonowy o długości ok. 1000 m wraz z obiektami towarzyszącymi ma umożliwić stworzenie stanowiska rozładunku LNG w postaci stale zacumowanego terminalu – pływającej jednostki regazyfikacyjnej FSRU (ang. Floating Storage Regasification Unit). Jak informował rząd, celem programu jest dywersyfikacja źródeł dostaw gazu ziemnego do Polski, a budowa terminala ma charakter priorytetowy dla zapewnienia krajowego bezpieczeństwa energetycznego(1). W sierpniu br. umowę o współpracy w zakresie usług regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego w terminalu na Zatoce Gdańskiej podpisały firma Gaz-System oraz Orlen(2). Według informacji podanych na stronie internetowej inwestora terminal może być przystosowany do prowadzenia regazyfikacji na poziomie ok. 6,1 mld m3 gazu rocznie. Ponadto „zakładana jest jeszcze możliwość zwiększenia mocy regazyfikacyjnych w zależności od rozwoju rynku oraz wzrostu zapotrzebowania na gaz ziemny w kraju i regionie”. Program zakłada także rozbudowę krajowego systemu przesyłowego(3).
Kilka płaszczyzn problemu
Gaz ziemny często uznaje się za tzw. paliwo przejściowe na okres transformacji energetycznej. Sytuacja skomplikowała się m.in. wskutek wojny w Ukrainie i konieczności zmniejszenia importu z Rosji. Zaproponowana w kwietniu br. aktualizacja dokumentu „Polityka energetyczna Polski do 2040 r.” znacząco ograniczyła rolę gazu w miksie energetycznym, miano paliwa przejściowego przyznając węglowi. Przekonanie o szansie na zmniejszenie udziału gazu w gospodarce do 2035 r. podzielają eksperci. Opublikowany w czerwcu br. przez Forum Energii raport „Minął czas na gaz?” prognozuje jednak, że zanim do tego dojdzie do końca obecnej dekady zużycie gazu będzie wzrastać wskutek niedoboru węgla oraz zbyt wolnego rozwoju źródeł odnawialnych(4). Autorka raportu, dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk w rozmowie z Teraz Środowisko stwierdza, że dyskusja o gazie powinna dotyczyć całościowego bilansu i uwzględniać rolę jego wykorzystania w różnych sektorach. – Dominującym sektorem jeśli chodzi o zużycie gazu jest przemysł, którego udział stanowi ok. 40% całego zapotrzebowania – mówi dr Gawlikowska-Fyk. – Gaz służy tam jako surowiec wykorzystywany np. do produkcji nawozów azotowych. W tym sektorze redukcja jest trudna – wyjaśnia ekspertka, dodając, że po przemyśle największe, wynoszące 25% zużycie gazu, przypada na gospodarstwa domowe, a dopiero później na elektroenergetykę i ciepłownictwo (20%). – Gospodarstwa domowe gazyfikują się najszybciej; w 2022 r. zużyto tam 5 mld m3 gazu ziemnego – mówi nasza rozmówczyni. Forum Energii kładzie silny nacisk na wszechstronny charakter gazu. Jak czytamy w raporcie, świadoma polityka ograniczania jego zużycia nie może ograniczać się do energetyki.
Alternatywy
Przeciwko budowie gdańskiego terminalu protestuje Pracownia na rzecz Wszystkich Istot. Organizacja pisze na portalu X (dawnym Twitterze) o „inwestycjach betonujących uzależnienie Polski od importu szkodliwych paliw i blokujących zieloną transformację", apelując o zatrzymanie budowy do polityków koalicji mającej utworzyć nowy rząd(5). Katarzyna Wiekiera z Pracowni mówi, że nowy terminal nie jest konieczny, ponieważ obecna przepustowość źródeł gazowych dwukrotnie przewyższa występujące potrzeby. Stanowisko organizacji idzie jednak dalej i krytykuje nie tylko samą inwestycję, co całą rolę gazu w polskim systemie energetycznym. – Gaz jest szkodliwym paliwem kopalnym i wszystkie dotyczące go plany stworzone przez poprzedni rząd powinny zostać zrewidowane – stwierdza Katarzyna Wiekiera – Trzeba poddać rewizji sensowność wielkich elektrowni gazowych. Powinniśmy zrobić wszystko, żeby zmniejszyć zużycie paliw kopalnych, bo inaczej nie uda nam się zrealizować celów klimatycznych – kontynuuje. Jak dodaje, emisje metanu w całym łańcuchu dostaw gazu są porównywalne z emisjami dwutlenku węgla. Co zatem można zrobić? Zarówno Forum Energii, jak i Pracownia na rzecz Wszystkich Istot przedstawiają recepty na redukcję zużycia gazu ziemnego. – W przemyśle na znaczeniu może zyskiwać zielony wodór, w gospodarstwach domowych z kolei technologie, takie jak pompy ciepła, kolektory słoneczne, czy kotły biomasowe – mówi dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk. Katarzyna Wiekiera kładzie nacisk na to, żeby nie zwiększać zapotrzebowania, skoro i tak występuje ono w takich gałęziach przemysłu jak hutnictwo czy przetwórstwo nawozów. Przedstawicielka Pracowni zwraca uwagę na szanse, jakie tworzy rozwój biogazowni i biometanowni. – Potencjał biogazu odpadowego to 8 mld m3. Obecne zużycie gazu wynosi 16 mld. Połowę zapotrzebowania moglibyśmy więc pokrywać z lokalnych biogazowni, wspierając przy okazji rolnictwo oraz wzmacniając gospodarkę o obiegu zamkniętym – apeluje Wiekiera. Spytana o biogaz, dr Gawlikowska-Fyk zauważa, że na obecnym stadium rozwoju w Polsce nie jest on jeszcze wystarczającą alternatywą dla gazu ziemnego. – Nie mamy jeszcze żadnej biometanowni; dopiero trwa budowa pierwszej pilotażowej – mówi ekspertka. – To źródło naprawdę zmieni sytuację, ponieważ jest odnawialne, ale potrzebujemy na to czasu. Problem zużycia gazu ziemnego będzie się zmniejszał, choć przez zapóźnienia w rozwoju OZE potrwa to dłużej niż byśmy chcieli - podsumowuje dr Gawlikowska-Fyk.
Dziennikarz
Przypisy
1/ https://www.gov.pl/web/infrastruktura/budowa-falochronu-w-porcie-gdansk-zwiekszy-bezpieczenstwo-energetyczne-polskihttps://www.gov.pl/web/infrastruktura/budowa-falochronu-w-porcie-gdansk-zwiekszy-bezpieczenstwo-energetyczne-polski 2/ https://pap-mediaroom.pl/biznes-i-finanse/orlen-i-gaz-system-podpisaly-umowe-na-wykorzystanie-plywajacego-gazoportu-w-zatoce
https://pap-mediaroom.pl/biznes-i-finanse/orlen-i-gaz-system-podpisaly-umowe-na-wykorzystanie-plywajacego-gazoportu-w-zatoce 3/ https://www.gaz-system.pl/pl/system-przesylowy/inwestycje/terminal-fsru.html
https://www.gaz-system.pl/pl/system-przesylowy/inwestycje/terminal-fsru.html 4/ https://www.forum-energii.eu/pl/analizy/minal-czas-na-gaz
https://www.forum-energii.eu/pl/analizy/minal-czas-na-gaz 5/ https://twitter.com/PracowniaBystra/status/1717787808947970072
https://twitter.com/PracowniaBystra/status/1717787808947970072